29 augustus 2015

De handen ineen

Overweging bij de oecumenische Openluchtdienst te Hansweert
30 augustus 2015

Lezingen: Ruth 1,14-19; Lucas 10,1-5

Of het klikken gaat tussen mensen, is altijd weer spannend. Zeker wanneer je anderen voor het eerst ontmoet, dan is het altijd even aftasten. Als je elkaar wat langer kent, dan weet je wel ongeveer wat je aan elkaar hebt. Maar zelfs dan is er geen garantie, dat je samen op dezelfde golflengte zit. Je kunt van mening verschillen, je kunt – als het tegenzit – ook behoorlijk uit elkaar groeien. De spanning, die altijd aanwezig is in de relatie tussen mensen, is in zekere zin ook voelbaar in de lezingen van deze openluchtdienst.

Verbondenheid

Ruth en haar zuster Orpa zijn van origine Moabitische vrouwen. Voor de Joden behoren zij dus tot de heidenen. Dat brengt al een zekere spanning met zich mee bij de toehoorders van het verhaal destijds. Want het verhaal begint eigenlijk met te zeggen, wat Ruth en Orpa niet zijn. Ze zijn eigenlijk niet OSM (ons soort mensen). Hun schoonmoeder Naomi, een joodse vrouw en zelf ook weduwe net als Orpa en Ruth, wil terugkeren naar haar eigen volk als de hongersnood in Juda voorbij is.

23 augustus 2015

De gulden regel

Filmrecensie van Departures (2009)
Regie: Yojiro Takita

Het leven van Daigo Kobayashi komt helemaal op zijn kop te staan, wanneer het orkest waarin hij cello speelt wordt opgeheven. Zijn veel te dure instrument hij moet verkopen, en met zijn vrouw Mika keert hij terug naar het dorp waar hij is geboren en opgegroeid. Op zoek naar een bron van inkomsten vindt hij onverwacht een baan bij een uitvaartverzorger. Maar voor zijn vrouw verzwijgt hij wat voor soort werk hij doet.

Dit is het kader van het soms komische, vaak ook ontroerende verhaal, waarin Gaido wordt geconfronteerd met verschillende wijzen van omgaan met de dood. En tegelijk leert hij ook begrijpen wat het lot hem op zijn eigen levensweg wil bijbrengen. Steeds opnieuw moet hij vertrekken (vandaar de titel?) vanuit een onzekere situatie om een volgende stap te zetten in zijn persoonlijke ontwikkeling en in zijn spirituele groei. Teruggaan naar zijn wortels blijkt voor Daigo de manier om te ontdekken, hoe zijn verhouding is geweest tot zijn vader.

16 augustus 2015

Wijze mensen

Overweging op de 20e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Spreuken 9,1-6; Johannes 6,51-58

Menselijke deugden en ondeugden worden in oude literatuur en in middeleeuwse toneelstukken vaak voorgesteld als personen. Zo kennen wij bv. ook Vrouwe Fortuna, die het geluk voorstelt, of Vrouwe Justitia, die staat voor de rechtvaardigheid.

In de heilige Schrift wordt de wijsheid dikwijls verbeeld als een vrouw. Zo vertelt vandaag de eerste lezing over Vrouwe Wijsheid, die haar huis gastvrij heeft opengezet. Zij nodigt mensen uit om bij haar aan tafel te komen: 'Eet van mijn brood en drink van mijn wijn; laat je onverstand varen en zie wijze mensen te worden', zo zegt zij.

De bijbel spreekt in de eerste lezing van vandaag over levenswijsheid. Die doe je niet allereerst op uit boeken. Ze is vooral een resultaat van ervaring. Wat wij van anderen leren en wat wij zelf meemaken aan lief en leed, en hoe wij daaraan in ons leven een plek weten te geven, dat maakt ons levenswijs. In de eerste lezing vraagt Vrouwe Wijsheid ons, dat wij ons voeden met de dingen waarvan wij echt wijzer, levenswijs worden.

09 augustus 2015

De leegte leeg laten (2)

Wanneer je in je leven te maken krijgt met verlies, dan is dat vaak niet alleen een pijnlijke maar in bepaalde opzichten ook een bedreigende ervaring. Ongewenst zonder werk raken, een geliefd mens uit je naaste omgeving verliezen, geen vervulling vinden in je verlangen om kinderen te krijgen, niet erkend worden om wie je in wezen bent - het zijn even zovele voorbeelden van verlies en leegte, waarmee je je moet zien te verhouden.

De leegte in je leven kan als een enorme bedreiging op je af komen. Want het verlies van iemand die (of iets dat) deel uitmaakt van de essentie van je bestaan betekent vaak tegelijkertijd, dat een groot deel van de betekenis wegvalt, die inhoud geeft aan je leven. En als het leven zonder betekenis, zonder zin dreigt te raken, dan kun je daar meestal maar moeilijk mee overweg. Een leven zonder zin of betekenis wordt als zodanig leeg en zonder perspectief.

Vervangende zingeving

In de meeste gevallen van een leegte-ervaring ben je geneigd om de akelige dreiging van zinloosheid of betekenisverlies tegemoet te treden met het zoeken naar vervangende zingeving. Je vult de leegte het liefst maar zo snel en adequaat mogelijk op, zodat de dreiging - minstens voor je gevoel - minder wordt. Of misschien beter hanteerbaar. De vervangende zingeving maakt het leven weer enigszins overzichtelijk. Er wordt een nieuw perspectief zichtbaar, waardoor het absurde van de ervaren leegte wordt afgewend. Werkloosheid proberen we te bestrijden met het zoeken naar ander, misschien wel vrijwillig werk. Ongewenste kinderloosheid kan aanleiding zijn tot adoptie van kinderen.

04 augustus 2015

In de marge

Overweging bij de 14e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Ezechiël 2,2-5; Marcus 6,1-6

Een flinke wandeltocht maken: het gaat gemakkelijker als je met een behoorlijke groep bent. In je eentje kan het veel taaier zijn. Als je samen met anderen bent, kun je elkaar aanmoedigen. Je neemt elkaar op sleeptouw. Maar als je alleen loopt, dan moet je het hebben van je eigen kracht, je eigen motivatie, zonder dat je kunt terugvallen op een ander.

Zo is het ook met het verkondigen van een opvatting, die afwijkt van wat gangbaar is. Meedeinen op de hoofdstroom van wat in onze samenleving gebruikelijk is, dat gaat de meeste mensen gemakkelijk af. Je bent als het ware opgenomen in een groter geheel. Je voelt je ondersteund door wat de meeste mensen ergens van vinden. Maar als je er een afwijkende mening op na houdt, dan moet je stevig in je schoenen staan. Je moet over een grote innerlijke kracht beschikken om tegen de stroom in te kunnen roeien. Het vraagt ook wel een zekere moed om af te wijken van wat de meerderheid vindt. Want opereren vanuit de marge is in een bepaald opzicht ook bedreigend voor wat 'men' gebruikelijk wenst te vinden.

02 augustus 2015

Eerst geloven, dan zien

Overweging op de 18e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Exodus 16,2-4.12-15; Johannes 6,24-35

Een mens zwoegt wat af in zijn leven. Vele uren kost het om ons werk te doen: in het bedrijf, thuis of op school. En dat allemaal met de bedoeling om brood op de plank te krijgen, een huis te bekostigen om in te wonen, kleren te kunnen aantrekken die ons lichaam beschermen en verder alle dingen te kopen die ons leven aangenamer maken. Maar het voldoen aan al deze materiële behoeften is geen garantie, dat we ook gelukkig zijn in ons leven. Het verschil tussen een aangenaam leven en een gelukkig leven wordt bepaald door hoe wij omgaan met de volgorde van zien en geloven.

Zien wat nog niet is

Over die volgorde gaan ook de verhalen, die wij vandaag gehoord hebben in de Schrift. In de eerste lezing hebben wij gehoord over het volk Israël, gevlucht uit het slavenbestaan in Egypte en nu dolend door de barre, onherbergzame woestijn. De mensen morren tegen Mozes, want ze hebben honger. Ook al was er onderdrukking in Egypte, er was wel brood om te eten. Geen vrijheid dus, maar wel brood. Maar Mozes vraagt de Israëlieten om meer vertrouwen te hebben in de voorzienigheid van God. God biedt vrijheid en brood. Dat vraagt echter wel vertrouwen van de Israëlieten, ze moeten willen geloven in Gods leidende hand. Je moet willen zien wat er nog niet is, maar wat wel komen kan. Dus niet: eerst zien en dan geloven. Maar juist het omgekeerde: eerst geloven en dan zien. Vertrouw nou maar dat het goed komt, en dan zie je het ook gebeuren. God zal voorzien in de behoeften van de Israëlieten.